( १ )
" जलालाबादेहून संदेश आला आहे. "
".. .. "
" त्यांना आपली योजना मंजूर आहे. "
" … .. "
" .. पण एक शंका आहे. "
" .. .. "
" तो जायला तयार होईल का ? "
" त्याच्यासमोर दुसरा पर्याय आहे ! "
" मग कधीचा मुहूर्त धरायचा ? "
" आज सोमवारी.. येत्या शुक्रवारी तो तिथं गेला पाहिजे. सरप्राईज व्हिजिटि यापलीकडे त्याला या भेटीबाबत कसलाही तपशील देऊ नका. "
" परंतु तिथे गेल्यावर.. "
" मग तुम्ही कशाला आहात ? "
" .. .. "
" घाबरलात ? "
" तसं नाही गुरुजी.. पण एकदम अचानक असं.. "
" इतिहास घडवण्याची जबाबदारी सांगून सवरून नाही, तर अनपेक्षितपणेच खांद्यावर पडते दामले. तेव्हा जास्तीची चिंता सोडा. आपला धर्म, समाज यांच्याकरता या महत्कृत्यास तयार व्हा. .. या आता ! "
( २ )
" रसूल.. "
" जी मौलवी साब.. "
" तो मुहाजिर तयार आहे का ? "
" कौन, जनरल साब.. "
" हां, तोच तो कंबख्त.. "
" जी, त्यांची पूर्ण तयारी झाली आहे. "
" कारगिलला पण झाली होती ना ! "
" जनाब … "
" तू काही पण म्हण.. पण आमचा या मुहाजिरांवर बिलकुल भरोसा नाही. शेवटी कितीही झाले तरी हिंदुस्थानी ते हिंदुस्थानीच ! आमच्या सारख्या खानदानी मुसलमिनांची सर त्यांना थोडीच येणार !! "
" .. .. "
" खैर, वो जाने दो. त्या मुहाजिरला सांग. जुम्म्याच्या दिवशी तयार रहा. आमचा निरोप मिळताच थेट इस्लामाबादेत त्याने जायचं व आमच्या पुढील संदेशाची वाट बघायची. समजलं ? "
" जी, मौलवी साब. "
" आणी एक.. यावेळी त्याच्यासोबत सईद मिर्झाला राहायला सांग. त्या काफरवर आमचा बिलकुल भरवसा नाही. "
" जनाब… मुहाजिर ठीक आहे, पण जनरल साहेबांना काफर.. .. "
" काफिर नाही तर काय ! कधी त्याने नमाज पढल्याचं, कुराणची तिलावत केल्याचं ऐकलं.. पाहिलं आहेस ? "
" .. .. "
" नाही ना ! केवळ इस्लाम स्वीकारल्याने कोणी मुसलमान होत नसतं. इस्लाम रक्तातही भिनवावा लागतो ! "
( ३ )
इस्लामाबादेतील वातावरण तंग होतं. खुद्द पंतप्रधान लागोपाठ येणाऱ्या बातम्यांनी कमालीचे अस्वस्थ झाले होते. कसल्याही पूर्वसूचनेशिवाय भारतीय पंतप्रधानांचा हवाई काफ़िला पाकिस्तानच्या हवाई हद्दीत दाखल झाला होता. इतकेच नव्हे तर इस्लामाबाद एअरपोर्टवर उतरण्यासाठी ते परवानगी मागत होते. त्याचवेळेस पाकिस्तान सैन्यातील बव्हंशी वरिष्ठ सैन्याधिकारी राजधानीत दाखल होत असल्याचा वार्ता येत होत्या.
पाकिस्तानात तख्ताबदल किंवा लष्करी अधिकाऱ्यांचा बंडावा नवीन नव्हता. परंतु एकाचवेळी अचानक घडून आलेल्या या दोन घटनांमध्ये कसलाही परस्पर संबंध नसून निव्वळ योगायोग असावा यावर पाकिस्तानी पंतप्रधानांचे सावध मन अजिबात विश्वास ठेवायला तयार नव्हते.
" याकूब.. "
" जनाब.. "
" इस्लामाबाद एअरपोर्ट रिकामं करून तिथे भारतीय प्राईम मिनिस्टरच्या विमानाला उतरण्याची परमिशन द्या. त्यांच्या स्वागताला परराष्ट्रमंत्री जातील व त्यांची आमची भेट आमच्या निवासस्थानी घडून येईल. "
" जनाब.. "
" रियाजला सांगून राजधानीत गोळा होणाऱ्या मिलिटरी ऑफिसर्सना ताबडतोब राजधानीतून बाहेर पाठवण्याची व्यवस्था करा. "
" पण ते स्वेच्छेने जाण्यास तयार झाले नाहीत तर… "
" तर अरेस्ट करा. याक्षणी आम्हांला राजधानीत कसलाही गोंधळ नकोय. इंडियन प्राईम मिनिस्टरच्या सरप्राईज व्हिजिटने जगाचे लक्ष इस्लामाबादेकडे लागून राहिले असताना या बेवकुफांच्या हरकतीने आम्हांला जगासमोर खाली मान घालण्याची वेळ येऊ देऊ नका. "
" जनाब… "
" आणखी एक.. "
" … .. "
".. .. इंडियन प्राईम मिनिस्टर ज्यावेळी परत जाण्यासाठी एअरपोर्टसाठी निघतील तेव्हाच आमचा परिवार देखील त्यांच्या पाठोपाठ जाईल. त्यांच्यासाठी इंग्लंडला जाणाऱ्या फ्लाईटची अरेंजमेंट करून ठेवा. "
" याची आवश्यकता पडेल ? "
" याकूब.. यह पाकिस्तान है.. इथं रक्त सांडल्याशिवाय तख्त बदलत नसतं. गाफील राहून चालणार नाही. "
" जनाब.. "
( ४ )
" मि. प्राईम मिनिस्टर आप के हिम्मत की दाद देनी होगी. हिंदुस्थान का कोई पोलिटिकल लीडर इस तरह आज तक कभी पाकिस्तान में नहीं आया. "
" देखिए मियाँ.. पहले तो यह औपचारिकता.. प्राइम मिनिस्टर वगैरह कहना छोड़ दीजिए.. आपली ही भेट राजकीय स्वरूपाची नसून केवळ सदिच्छा भेट आहे. गेल्या सहा सात दशकांत तुम्ही आम्ही खूप भोगलं आहे. आणि आपल्या कलहात इतर देश आपला स्वार्थ साधून मोठे झालेत. "
" बात तो सही है.. मगर.. "
" अजी छोड़ दीजिए यह अगर मगर.. क्या रखा है इसमें ? आपके कायदे आजम और हमारे गांधी.. दोनों महान हस्तियां.. अगर साथ मिल जाते तो.. "
" तो अखंड हिंदुस्तान दुनिया पर राज करता. "
" आप ने तो मेरे मुँह की बात छीन ली. "
" तो बताइए.. आप चाहते क्या है ? इस मुलाकात का मकसद क्या है ? "
" जी, कुछ नहीं. बस एक भाई अपने भाई से.. परिवार से मिलने आया है. "
" मि. प्राइम मिनिस्टर.. शायद आपको यह याद होगा.. हमारे मरहूम जनरल जिया उल हक. एक बार हिन्दुस्थान आए थे.. "
" … "
" बिल्कुल आप की तरह.. बिना बताए.. उन दिनों राजीव गांधी की सरकार थी.. और दोनों मुल्कों के बीच कुछ अच्छे ताल्लुकात नहीं थे.. "
" .. .. "
" तब आपके मुल्क में भारत - पाकिस्तान क्रिकेट मैच चल रहा था और जनरल साब वो देखने वहाँ चले आए थे.. .. "
" .. . "
" हमारे कहने का मतलब है के.. दोनों मुल्कों में अमन रहे. यही हमारी दिली ख्वाहिश है पण.. .हे काय ? गोळ्यांचे आवाज कुठून येत आहेत ? मि. प्राईम मिनिस्टर.. प्लिज आपण या टेबलाखाली लपा.. याकूब.. याकूब.. हा काय गोंधळ आहे.... आह.. या अल्लाह.. कौन हो तुम ? क्या चाहिए तुम्हें ? नहीं.. नहीं.. उन्हें छोड़ो.. वो हमारे मेहमान है.. यह क्या कर रहे हो.. कहाँ ले जा रहे हो हमें.. छोड़ो.. छोड़ो.."
( ५ )
" मि. प्रेसिडेंट.. भारत-पाकिस्तान दरम्यानचा तणाव वाढतच चालला आहे. "
" नवीन काही अपडेट्स ? "
" मि. प्रेसिडेंट, याक्षणी दहशतवादी संघटनांनी उभय देशांच्या पंतप्रधानांना बंदी बनवले असून त्यांनी भारताच्या पंतप्रधानांसमोर आपल्या काही मागण्या ठेवल्या आहेत. "
" कोणत्या ? "
" एक. सध्याचं पाकिस्तानातील सरकार उलथून जी राजवट येईल तिला मान्यता देणे. आणि उर्वरित कश्मिर पाकिस्तानकडे सोपवणे. "
" इट्स इम्पॉसिबल.. भारत या अटी कधीच मान्य करणार नाही. "
" ते त्यांनाही माहिती आहे. कदाचित वाटाघाटींमधून यात मार्गही निघेल. परंतु दहशतवाद्यांच्या या मागणीला बीजिंगने उचलून धरलं असून कश्मिरवर ताबा मिळवणे पाकिस्तानी सैन्याला सोयीस्कर जावं यासाठी चिनी फौजा सरहद्दीकडे दाखल होत आहेत. "
" हम्म.. आणि मॉस्को ? "
" मि. प्रेसिडेंट, मॉस्कोने यावेळी वेट अँड वॉच धोरण स्वीकारलं आहे. "
" का ? ते तर भारताचे पाठीराखे आहेत ना ? "
" मि. प्रेसिडेंट.. याक्षणी मॉस्कोने ठरवलं तरी प्रत्यक्ष मदत करणे त्यांना शक्य नाही. पाकिस्तानवर दबाव टाकायचा झाल्यास त्यांना अफगाणिस्तानात उतरावं लागेल आणि सध्याच्या परिस्थितीत रशिया हे साहस अंगावर घेईल असं वाटत नाही. "
" परंतु चायनाचं मिडल ईस्ट एशियात वाढणारं वजन आपल्या इतकंच मॉस्कोलाही खपण्यासारखं नाही, हे तुम्ही विसरत आहात मि. वॉटसन. "
" मि. प्रेसिडेंट, आपल्या म्हणण्यात तथ्य असलं तरी रशियाला या प्रकरणात थेट हस्तक्षेप करणं सध्या तरी शक्य नाही, असंच आमचं मत आहे. "
" ओके. मि. ऑर्थर.. तुम्हांला काय वाटतं ? आपण कोणती भूमिका घ्यायला पाहिजे ? "
" मि. प्रेसिडेंट.. याक्षणी आपण जगाच्या कोणत्याही कानाकोपऱ्यात युद्ध खेळण्यासाठी सक्षम असलो तरी दीर्घकालीन युद्धकरता आपली अद्यापि पुरेशी तयारी झालेली नाही. "
" म्हणजे ? "
" मि. प्रेसिडेंट, असा काही पेच उपस्थित होईल याची कल्पनाच नसल्याने यासंबंधी आपली कसलीही रणनीती आखली गेलेली नाही. "
" हम्म.. म्हणजे पहिल्या दोन वर्ल्ड वॉर पेक्षा वेगळी परंतु त्याच दिशेने जाणारी ही परिस्थिती आहे तर.. "
" होय.. आणि मि. प्रेसिडेंट.. मला व्यक्तिशः वाटतं की अमेरिकन राष्ट्राने पहिल्या दोन महायुद्धांप्रमाणे यातही तटस्थ राहावं. "
" वेल.. मि. ऑर्थर.. तुमचा सल्ला योग्य आहे परंतु याक्षणी आम्हांला तटस्थतेची भूमिका स्वीकारता येत नाही. वॉटसन.. भारताला संदेश पाठवा. आम्ही तुमच्या सोबत आहोत. बीजिंगला सांगा.. परिस्थिती चिघळेल असे निर्णय घेऊ नये. जगाची शांतता अबाधित राखणं आपलं कर्तव्य आहे आणि… जलालाबादेतील त्या धूर्त कोल्ह्याला सांगा.. याक्षणी बाजी त्याने जिंकली असली तरी गाठ आमच्याशी आहे ! "
( ६ )
" जोगळेकर.. जलालाबादहून काही संदेश ? "
" अजून नाही आला.. परंतु आपल्या गृहमंत्र्यांनी कामगिरी फत्ते केली आहे. "
" हम्म.. विरोधी पक्षांची काही वार्ता ? "
" त्यांनी विरोध दर्शवला खरा परंतु त्यांचं संख्याबळ ते काय ! शिवाय खुद्द राष्ट्रपतींनी आपली बाजू उचलून धरल्याने आणीबाणी स्वीकारण्याशिवाय त्यांच्यासमोर पर्यायच राहिला नाही. "
" अजून काही.. "
" गुरुजी एक शंका आहे. "
" बोला.. "
" आणीबाणी जाहीर केली असली तरी राष्ट्रपतींच्या सल्लागार मंडळाचे प्रमुखपद पंतप्रधानांकडे असते. या परिस्थितीत ते कोणाकडे द्यायचे ? "
" हम्म.. प्रश्न अवघड आहे खरा ! कर्वे, आपल्या पुरस्कर्त्यांचं याबाबतीत काय मत आहे ? "
" गुरुजी, पंतप्रधान शत्रूच्या ताब्यात गेल्याने ते गडबडले आहेत. याक्षणी त्यांना मुख्य आधार व भरवसा फक्त तुमचा आणि गृहमंत्र्यांचाच वाटतोय. "
" हं.. व्यापारी आदमी. त्यांना फायद्याखेरीज दुसरं काय दिसणार म्हणा ! "
" गुरुजी, राग येणार नसेल तर एक विचारू ? "
" अवश्य विचारा.. शेवटी तुम्ही तर आमचे आत्मीय आहात. "
" जर पंतप्रधान परत आले नाहीत किंवा उभय देशांदरम्यान एक छोटंसं युद्ध घडून आलं तर… "
" जोगळेकर, तुम्हांला काय वाटतं ? "
" गुरुजी, माझंही कर्व्यांप्रमाणेच थोडंफार मत आहे. परंतु फक्त पंतप्रधानांच्या बाबतीत. युद्धाच्या बाबतीत म्हणाल तर ती शक्यता दिसत नाही. "
" का बरं ? "
" तुम्ही सर्वज्ञ आहात गुरुजी. तरीही मर्यादा उल्लंघनेचा प्रमाद करून बोलतो की, अमेरिकेने आपल्याला दर्शवलेला पाठींबा चीनला पाकिस्तानची मदत करण्यापासून निश्चित परावृत्त करेल आणि असा जबरदस्त बाह्य पाठिंबा असल्याखेरीज पाकिस्तानची आपल्या सोबत युद्ध करण्याची हिंमत होणार नाही. याचे इतिहासात भरपूर दाखले आहेत. "
" कर्वे, जोगळेकर.. आपापल्या जागी तुम्ही दोघे बरोबर आहात. असो. आता आपल्या गृहमंत्र्यांना निरोप पाठवा. भारतीय सेना मोठ्या संख्येने पाकिस्तानच्या हद्दीवर उभी राहिली पाहिजे. तसेच राष्ट्रपती पदावर आपल्याला बर्व्यांच्या जावयाची, हुसेनची नियुक्ती करायची आहे. त्यादृष्टीने रणनीती आखण्यास सांगा. आणि हो.. हिंदू-मुस्लिम सलोखा कायम राहील, त्याला तडा जाणार नाही याकडे विशेष लक्ष पुरवा. याबाबतीत जरा जरी चूक झाली तरी ती अक्षम्य मानण्यात येईल. समजलं ? "
( ७ )
" कौन..? रसूल..? इस समय ?? "
" गुस्ताखीची मुआफ़ी असावी मौलवी साब.. पण खबरच अशी आहे की.. "
" बेफिजूल बातें छोड़ो और मतलब की बात करो.. "
" जी, इस्लामाबादेत जनरल साहेबांची हुकूमत कायम झाली असून भारताने तिला मान्यता दिली आहे. "
" बहोत खूब ! मग यात एवढी तातडी करण्याची गरज काय ? थोड़ी देर बाद भी यह खबर सुना सकते थे ! खामखाह हमारी नींद में खलल डाल दी ! "
" गुस्ताखी मुआफ़ हुजूर, परंतु भारताने कश्मिर देण्यास इन्कार केला आहे आणि.. "
" जो भी है, खुलकर बताओ.. "
" चीनी लष्कर आपल्या मदतीसाठी सरहद्दीवर येऊन दाखल झालं आहे. आपल्या इशाऱ्याची देर आहे. आपल्या सैन्यासोबत ते हिंदुस्थानी फौजांवर तुटून पडण्यास आतुर आहेत. "
" और.. "
" जनाब.. अमरिकाने चायनाला तटस्थ राहण्याचा इशारा दिला आहे. या घडीला त्यांना आपल्यापेक्षा काफरांची जास्त पर्वा वाटते. "
" हम्म .. यह बात है. तो मुहाजिर काय म्हणतो ? "
" जी, जनरल साहेबांचं म्हणणं आहे की, चिनी फौजेची सहाय्यता घेऊन कश्मिर ताब्यात घ्यावं. असा योग पुन्हा कधी येईल न येईल. "
" फौजी आदमी. सियासी चाल कधीच समजणार नाही.. .. रसूल.. त्या काफिरला सांगा.. हिंदुस्थानच्या पंतप्रधानाला सन्मानाने वापस पाठवा. आपल्या चिनी मित्रांनी देऊ केलेल्या मदतीबद्दल त्यांचे आभार माना. परंतु लगेचच हिंदुस्थानसोबत युद्ध करण्यासाठी आम्ही असमर्थ असल्याचे त्यांना कळवून त्यांची समजूत घाला.. "
" मगर जनाब.. "
" रसूल.. हमारी बात काटो मत.. "
" तकसीरची माफी असावी, हुजूर.. "
" हमें मालूम है, तुम क्या सोच रहे हो.. मगर यह जान लो.. अगर कश्मिर हमें चायना की मदद से मिला तो हाथसे पाकिस्तान भी जाएगा. कश्मीर तो हम लेंगे.. मगर अपने दम से.. और रही बात हिंदुस्तान की… तो हमारे रत्नांग्रीवाले दोस्तों से कहो.. हमने अपना वादा निभाया, अब तुम्हारी बारी ! "
( समाप्त )
